افراد علاقه‌مند به سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی خصوصا الماس همیشه سوال بزرگی در ذهن دارند:
خصوصیات یک الماس خوب چیست؟
برای پاسخ به این سوال باید ذکر کنم که می‌توان گفت این یک سوال تخصصی است ولی قصد دارم این مطلب را طوری بنویسم که هم یک شخص عادی تا حدی که اطلاعات عمومی نیاز دارد از این مطلب بهره‌ی لازم را ببرد و هم این که مطالب تخصصی‌ای را در این مطلب ذکر کنم به شکلی که این مطلب برای افراد علاقه‌مند به کسب اطلاعات تخصصی‌تر نیز این مطلب مفید باشد.
در واقع برای این که بخواهیم یک الماس مناسب و خوب انتخاب کنیم در علم جواهرشناسی همیشه به چهار فاکتور مهم دقت و توجه می‌شود که در اصطلاح جواهرشناسی به آنها ۴Cs گفته می‌شود، چهار حرف C که از ابتدای چهار اصطلاح زیر گرفته شده‌اند:
carat weight: وزن
clarity: پاکی
color: رنگ
cut: تراش
وزن
بدیهی است که در مورد همه‌ی جواهرات و سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی، هرجه وزن یک گوهر بیش‌تر باشد، ارزش آن نیز بیش‌تر است، معیار سنجش وزن الماس هم مانند اکثر جواهرات، قیراط است که در زبان انگلیسی به آن carat گفته می‌شود، البته هر قیراط در اصل به صد جزء تقسیم می‌شود و ما این اجزاء را به اسم پوینت می‌شناسیم، به عنوان مثال یک الماس ۵۰ پوینتی وزنی معادل نیم قیراط دارد. می‌توان گفت دانستن وزن یک الماس به تنهایی کار سختی نیست و فقط به ابزاری برای اندازه‌گیری وزن آن نیاز دارد، مگر این‌که الماسی را در اختیار داشته باشیم که بر روی زیور آلات قرار گرفته باشد، در این‌صورت اگر بخواهیم وزن الماس را به دست بیاوریم از یک سری جداول خاص استفاده می‌کنیم، به دلیل این که الماس از یک عنصر کربن تشکیل شده‌است و ناخالصی‌های موجود در این جواهر اکثرا تاثیر ناچیزی بر روی وزن این جواهر می‌گذراند می‌توان به راحتی و با کمی دقت و تبحر با استفاده از جداول از قبل تهیه شده و انطباق اندازه‌ی هر الماس با آن جداول بدون استفاده از ابزاری مثل ترازوهای دیجیتال وزن تقریبا دقیقی از الماس را به دست آورد. این جداول که یک نمونه از آن را در پایین مشاهده می‌کنید، برای هر نوع تراش خاص به صورت جداگانه تهیه شده‌اند و از کوچک به بزرگ مشخص شده و وزن هر اندازه از الماس نوشته شده است.
carat chart خصوصیات یک الماس خوببرای مشاهده‌ی سایز اصلی بر روی تصویر کلیک کنید
همانطور که می‌بینیم این جدول برای تراش Rounded یا دایره‌ای که تراش مخصوص الماس است تهیه شده‌است، برای انواع دیگر تراش‌ها جدول زیر قابل توجه خواهد بود.
carat chart01 150×150 خصوصیات یک الماس خوبکلیک کنید
پاکی
پاکی یک الماس و به طور کلی همه‌ی جواهرات و سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی به وجود و یا عدم وجود ناخالصی‌ها در آن بستگی دارد، هر چه تعداد، اندازه، و محل قرار گرفتن این ناخالصی‌ها بیش‌تر باشد قائدتا از پاکی و کیفیت سنگ جواهر کاسته خواهد شد، نوع ناخالصی‌های موجود در یک الماس و جنس آنها نیز از نظر ما مهم است، ناخالصی‌هایی که می‌توانیم در جواهرات مشاهده کنیم عبارتند از اجسام خارجی موجود در جواهرات و همچنین شکستگی‌ها یا fracture ها و غیره …
الماس از نظر پاکی به پنج دسته و یازده درجه از بدون جسم خارجی تا بسیار ناپاک تقسیم می‌شود. این درجه‌بندی‌ها در اصطلاح انگلیسی به عبارت زیر هستند:
diamond clarity chart خصوصیات یک الماس خوب
Flawless: بدون عیب خارجی یا داخلی یا FL
Internally Flawless: بدون عیب داخلی با عیوب خارجی بسیار نادر IF
Very, Very Slightly Included: همراه با عیوب داخلی بسیار بسیار کم که ناخالصی‌ها زیر لوپ ۱۰X به سختی قابل مشاهده هستند، شامل دو درجه‌بندی VVS1 و VVS2
Very Slightly Included: عیوب سنگ با چشم غیر مسلح (بدون لوپ ۱۰X) قابل مشاهده نیستند، شامل دو درجه‌بندی VS1 و VS2
Slightly Included: عیوب و ناخالصی‌ها زیر لوپ ۱۰X به راحتی قابل مشاهده هستند، شامل دو دسته بندی SI1 و SI2
Included: ناخالصی‌ها به راحتی با چشم غیر مسلح قابل مشاهده هستند و تعداد آنها زیاد است، براساس تعداد و فراوانی ناخالصی‌های موجود شامل سه درجه بندی می‌شود I1 و I2 و I3
درجه‌بندی آخر یعنی Included ممکن است بر روی شفافیت و درخشندگی الماس ما تاثیر منفی داشته باشد. در این آدرس میتوانید مثال‌های خوبی را از این درجه بندی‌ها همراه با تصاویر واضح و شفاف مشاهده کنید.
در جدول بالا مشاهده می‌کنیم که از واژه‌ی Inclusions استفاده شده‌است، به هر حال حرف I هم می‌تواند مخفف واژه‌ی Includedباشد و هم Inclusions، هر دو صحیح هستند.
رنگ
diag diamondcolor خصوصیات یک الماس خوب
رنگ الماس هرچه شفاف تر و بی‌رنگ‌تر باشد از ارزش بالاتری نزد یک جواهرشناس برخوردار خواهد بود، درجه‌بندی رنگ الماس طبق سیستم ۴Cs از D یعنی بسیار بی‌رنگ شروع شده و تا J یا متمایل به بی‌رنگ ادامه پیدا می‌کند، البته بعد از درجه‌ی J هم درجه‌بندی تا حرف Z ادامه پیدا می‌کند که این درجه‌بندی شامل رنگ‌های خاص و همچنین بسیار تیره‌تر از رنگ زرد هستند، درجه‌بندی از حرف J تا حرف Z در بعضی از سیستم‌های درجه‌بندی مرسوم نیستند و استفاده نمی‌شوند.
در سیستم درجه‌بندی ذکر شده همانطور که اشاره کردم هر چه الماس موجود بی‌رنگ‌تر باشد از ارزش بالاتری برخوردار خواهد بود، ولی اخیرا در برخی مناطق دنیا مرسوم شده‌است که افراد از الماس‌های رنگی یا در اصطلاح جواهرشناسی با رنگ‌های Fancy استفاده می‌کنند،این الماس‌های می‌توانند به رنگ‌های قرمز، سبز، آبی کبود و … باشند، حتی با وجود این‌که این سیستم درجه‌بندی الماس‌های با درجه‌بندی رنگی زرد یا متمایل به زرد را دارای ارزش کم‌تری می‌داند، همین الماس‌های گاهی اوقات به دلیل شفافیت خوبی که دارند و یا بقیه‌ی موارد مناسبی که دارا هستند به اسم الماس‌های قناری ارائه می‌شوند و اتفاقا از آنها استقبال خوبی هم به عمل می‌آید.
تراش
در مورد تراش الماس قبلا در سری مطالب تراش برلیان قسمت‌های اول و دوم و سوم به طور مفصل توضیحاتی را ارائه کرده‌ام، تنها می‌توان به این مطلب اشاره کرد که بر اساس استاندارد و معیارهای ثابت برای هر نوع تراش، هرچه صفحات منظم‌تری داشته باشیم و اصول تراش مورد نظر به‌تر رعایت شده باشد قائدتا ارزش الماس موجود دارای ارزش بالاتری خواهد بود، خواه این تراش از نوع Rounded یا دایره‌ای باشد و یا هر کدام از دیگر انواع تراش‌ها، به هر حال هرچه این اصول و استانداردها در تراش الماس بیش‌تر و به‌تر رعایت شده باشند نتیجه‌ی مطلوب‌تری از نظر شفافیت و درخشندگی حاصل خواهد شد.
امیدوارم اطلاعات ارائه شده برای افراد علاقه‌مند مفید و مطلوب بوده باشد.
