اکثر متولیان و فرهیختگان جامعه به خوبی می دانند که کشور پهناور و باستانی ما، ایران، حدود یک درصد از کل جمعیت و مساحت کره خاکی را دارا می باشد. با توجه به تمدن کهن این مرز و بوم، سوابق با ارزش و طولانی در زمینه های مختلف علمی و دارا بودن ذخایر و نعمت های الهی، انتظار معقول این است که ما بتوانیم حداقل یک درصد کل صادرات دنیا را به خود اختصاص دهیم.
ولی بنا به دلایل متعدد وضعیت به گونه ای دیگر است و متأسفانه سهم ایران از تجارت جهانی با احتساب صادرات نفت خام فقط حدود 5% درصد می باشد. حال اگر درآمدهای حاصل از صادرات نفت را از مجموع صادرات کسر کنیم، صادرات غیر نفتی ما با ارزش 9/11 میلیارد دلار تنها حدود یک دهم درصد تجارت جهانی را تشکیل می دهد. نکته تأسف آور دیگر این که در بین کشورهایی که موفق به دستیابی به مبانی اقتصاد خرد شده اند نامی از کشور ایران برده نمی شود. از سوی دیگر حداقل در دو دهه گذشته تمامی مسئولین و متولیان اقتصادی کشور بارها اعلام کرده اند که با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی دنیا اقتصاد کشور نباید تنها متکی به درآمدهای نفتی باشد. به گفته آنان ضروری است که با سرمایه گذاری در سایر استعدادهای نهفته اقتصادی، محورهای جدید تولیدی بوجود آید و سیاست صادرات محصولات صنعتی و معدنی به بازارهای جهانی و توسعه همه جانبه و پایدار کشور مورد توجه قرار گیرد. یکی از امکانات بالقوه نیل به این هدف بسیار مهم و اساسی برخورداری از انواع ذخایر معدنی است. براساس بسیاری از گزارشات علمی و فنی و همچنین نظرات کارشناسان و افراد مجرب، بخش معدن و به دنبال آن صنایع معدنی در ایران از چنان قابلیت هایی برخوردار هستند که در صورت برنامه ریزی های اصولی و تدوین استراتژی صحیح با نظارت دولت و استفاده از بخش خصوصی می توان اقتصاد کشور را به میزان زیادی شکوفا و بسیاری از مشکلات اقتصادی ـ اجتماعی نظیر عدم اشتغال را نیز مرتفع ساخت. اما یکی از ذخایر ارزشمند، متنوع و گسترده در کشور ما وجود انواع سنگ های ساختمانی و تزئینی است و امروزه بیشترین فعالیت بخش خصوصی نیز حول همین مواد معدنی متمرکز است. شناسایی و وجود ذخایر میلیاردی و متنوع به لحاظ سنگ، کیفیت بافت و سایر مواد از امتیازاتی است که در کمتر کشوری می توان آن را یافت. همچنین با یک بررسی کلی می توان به این نتیجه رسید که اگر حمایت های کافی از هر دو بخش یعنی معادن و کارخانجات فرآوری سنگ تزئینی در برنامه کار دولت محترم قرار گیرد نتایج حاصله در زمانی نه چندان طولانی، نقشی اساسی در توسعه اقتصادی کشور ایفا خواهد کرد. از آنجا که بررسی مختصر وضعیت صنعت سنگ اهمیت و ضرورت توجه بیشتر به این صنعت را روشن تر می سازد لذا موارد ذیل به طور خلاصه ذکر می گردد :
1ـ بنا به اظهارات مسئولین مختلف وزارت صنایع و معادن تولید معادن سنگ های ساختمانی و تزئینی در ایران در طول چند سال گذشته (هرچند آمار و ارقام مستندی در دسترس نیست) بین 10 تا 13 میلیون تن برآورد شده است، که این میزان حدود 8% تولید جهانی می باشد.
2ـ با توجه به تولید حدود 13 میلیون تن سنگ در سال، سهم کشور ما در تجارت جهانی این محصول از نظر وزنی حدود 5/1 درصد است. بعلاوه عمده صادرات سنگ های تزئینی ایران از نظر وزنی صادرات سنگ های خام و کار شده است و در واقع نسبت ارزشی صادرات، بسیار پائین تر از درصد مذکور می باشد.
3ـ آمار جهانی نشان می دهد که حدود 55 درصد سنگ های استحصالی از معادن سنگ های تزئینی دنیا به صورت محصولات فرآوری شده وارد چرخه تجارت بین المللی می شوند. با توجه به این که ارزش افزوده صادرات سنگ فرآوری شده چندین برابر صدور سنگ های خام می باشد، و براساس برآوردها مصرف جهانی سنگ از 886 میلیون متر مربع در سال 2004 به حدود 9/4 میلیارد متر مربع در سال 2025 خواهد رسید لذا بازارهای بین المللی به طور پیوسته شاهد رقابت فشرده بازیگران اصلی این عرصه خواهند بود و مسلماً در این رقابت کشورهایی مانند هند، چین و ترکیه خواهند کوشید حداکثر نفع را ببرند. در این میان سؤال اساسی این است که جایگاه ما در تجارت بین المللی چند ده میلیاردی آینده در کجا خواهد بود؟
4ـ مشکلاتی مانند بالا بودن نرخ داخلی، بالا بودن نرخ و هزینه تسهیلات مالی، عدم پذیرش پروانه های بهره برداری معادن به عنوان وثیقه معتبر در بانک های کشور، پایین بودن بازدهی نیروی کار و راندمان تولید، بالا بودن نرخ تأمین اجتماعی، عدم توجه به تأمین بودجه های لازم و کافی برای امور آموزشی و تحقیقاتی، بالا بودن سود و تعرفه های بازرگانی برای اقلام وارداتی و هزینه ها و نیرویی که باید صرف امور مختلف بورکراسی گردد، مواردی هستند که باید با همت و تلاش مسئولین محترم و طی اقداماتی اساسی و عاجل مرتفع شوند، تا قدرت رقابت تا حد زیادی برای معادن و کارخانجات فرآوری سنگ کشورمان فراهم آید. لازم به ذکر است که در بعضی از کشورها امکاناتی مانند یارانه های اعطایی در زمینه حمل و نقل، کرایه حمل خارجی مواد اولیه خطوط تولید، معافیت های گمرکی برای مواد اولیه و ابزار تولید، جوایز صادراتی مناسب و … مشوق هایی هستند که تولیدکنندگان ایرانی فعلاً از آنها بی بهره اند.
اما با با وجود تمام مشکلات یاد شده، مسئولین و نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی (کمیسیون صنایع و معادن) با طرح رفع موانع تولید و سرمایه گذاری های صنعتی، سعی و تلاش خود را برای اصلاح قوانین و مقررات و باز کردن گره های کوری که سر راه تولید می باشند، آغاز کرده اند. سخنان ریاست محترم جمهور و وزیر محترم بازرگانی در مراسم روز ملی صادرات نیز بیانگر این مطلب است که مسئولین از مسائل و مشکلات فرآوری تولید و صادرات کشور آگاهند. لذا امید است سازمان های ذیربط مانند صنایع و معادن، وزارت بازرگانی و سازمان توسعه تجارت ایران، که قطعاً خواستار پیشرفت روز افزون کشور، ارتقای صنایع و امور تولیدی می باشد با کمک کلیه دست اندرکاران بتوانند موانع موجود را از پیش پا بر دارند تا صنعت سنگ به جایگاه مناسب و درخور استعدادهای خدادادی دست یابد.
